بعضی از رسومات به قدری در فرهنگ ما ته نشین شده است که مرز بین آنها و آنچه که دین گفته است را نمی دانم. از جمله آنها، مجالس ختمی است که برای یک متوفی برگزار می کنند. اینطور جا افتاده است که این مراسم برخاسته از دین است. اما واقعا اینگونه است؟ گفتگوی کوتاهی با حجت الاسلام عالی، کارشناس برنامه سمت خدا داشته ایم که در پایین می خوانید.
مفهوم زمان برای کسی که فوت کرده، چگونه است؟ مثلا ما برای متوفی، سوم، هفتم، چهلم و سال می گیریم. ریشه معنوی این مراسمها چیست؟
در روایات، توصیه به این شکل نداریم. یعنی در روایات اشاره ای به سوم، هفتم و ... نشده. آنچه که در روایات آمده، این است که تا 3 روز مستحب است که برای متوفی عزاداری کنیم. توصیه شده که اطرافیان برای خانواده متوفی غذا ببرند تا آنها فقط مشغول عزاداریشان باشند. کار دیگری نکنند. البته اینجا برعکس شده. خانواده عزادار باید برای دیگران در تدارک غذا باشند. در روایات تا سه روز عزاداری داریم و بیشتر از آن نیست. حضرت امیر(ع) هم هفت، هشت روز بعد از شهادت حضرت زهرا(س) ازدواج کردند. برگزاری مجلس هفتم، هیچ روایتی ندارد. رسم شده است. اما مفهوم چهلم یا اربعین را برای امام حسین(ع) داریم. عدد 40، عدد مقدسی است. در مورد آن سفارشات روشنی شده. بر روی آن تایید شده. مثل چله گرفتن به بهانه های مختلف. اما باز هم توصیه ای که ختمی درروز چهلم بگیریم، نداریم. اما خود مومنین، به بهانه یادآوری از متوفی، چهلم می گیرند. اما آنچه که در روایات داریم، تا 3 روز عزاداری است. بیشتر از آن توصیه ای نشده است. البته منعی هم نیست
آیا همه مردگان به حال و روز افراد در قید حیات آگاهند یا فقط بعضی از آنها به این درجه می رسند؟
بستگی به درجات دارد. بعضی اهل عذابند. خیلی به دنیا اشرافی ندارند. جهان آخرت برای آنها مثل حبس است. اما بعضی اهل عذاب نیستند. آدمهای مومنی هستند. اینها اشراف دارند. هر چه درجه بالاتر باشد، اشراف بیشتر است. افراد با کمترین درجات، از عصر پنج شنبه تا عصر جمعه اشراف دارند.
یعنی حتی آنهایی که اهل عذابند هم در این زمان آزادند؟
اگر منظورتان از اهل عذاب، کفار است؛ نه. به هر حال خود سر زدن و خیرات، نوعی لطف است. این لطف به شخص کافر نمی شود.این لطفها برای مومنین و اهل ولایت رخ می دهد. این مدت برای بعضی ها بیشتر است. برای بعضی ها 2 روز و بعضی ها 3 روز است. نهایت درجه اشراف به دنیا، متعلق به خود ائمه است که مقامشان از همه بالاتر است، دائما به احوالات مردم آگاهند.